Regoles de comportamënt tl monn digital

Data

14 de mei 2020

Galaria retrac

Grandeza scritura

riduci dimensione font aumenta la dimensione del font

Social

FacebookTwitterGoogle Bookmarks
MediAziun – Rubrica por na comunicaziun digitala sana danter les generaziuns

de Maddalena Valentini
La vita comunitara te na sozieté funzionëia bun sce vignun se tëgn a en valgünes regoles, sciöche le respet reziproch o se daidé un cun l’ater. Sce düc ignorass chisc prinzips, spo foss la vita comunitaria n infer. 
Ince tl monn digital él da tó en conscidraziun normes, por che düc se stais saurí canche ai navighëia sön internet. 
Juuuport e. V., na assoziaziun che sostëgn jogn y jones che incunta problems sön internet y che inzentivëia les bones manires basades sön le respet tla comunicaziun online, á lauré fora 10 »regoles« dl’etica digitala: 
1)
Cunta y mostra poscibilmënter püch de te 

Madër deache i á n profil sön Facebook o Instagram ne ái nia bria da descurí vigni cossa de me y da partí les informaziuns plö privates. Se arcordun tres che l’internet ne desmëntia nia y che les fotos che iö publichëii pó ince gní adorades da d’atres porsones... Oresseste che la foto de to pice möt rovass tles mans de na porsona foresta? Te savessel bel sce düc savess olache te vires? 
2)
No azeté che te vëgnes osservé y che al vëgnes coiü adüm informaziuns y dates sura tüa vita 

Söi social media sciöche Facebook, Instagram, Twitter, YouTube, y.i.i. vára da personalisé les impostaziuns dla privacy. No lascé che to profil sides publich y che düc ais azes. Tol tö la dezijiun cun che partí tü posts, tües fotos y informaziuns. 
3)
No crëie a döt ci che te vëighes y lies online y informëiete pro deplö fontanes 

Te dijel valch le conzet de »Fake News«?! Nia döt ci che an li, alda o vëigha sön internet stimenëia. Denanche partí detlaraziuns falzes, informëiete bun y no te fá na minunga zënza avëi fat na inrescida aprofondida. 
4)
No pormëte che zacara/zacal devëntes vitima de mobbing 

Baldi él tröpes porsones che vëgn descreditades sön internet, p.ej. por sciöche ares ciara fora. Sce n to compagn vëgn coiené y ofenü sön internet, intervëgn! Chësc n’ó nia dí che te mësses ince tö ofëne zoruch, mo baia cun to compagn y chiride deboriada l’aiüt de n adult. 
5)
Respeta la dignité dles atres porsones y recordete che ince online vélel regoles 

Sce vignun de nos se respeta un cun l’ater y se tëgn a en valgünes regoles, spo ne saral nia prighi da navighé sön internet. 
6)
No ti avëi crëta a vignun cun chël che t’as contat tla rëi 

Gonot pól suzede che na porsona te contatëies, che ara te mënes messaji privac y ois se incunté cun te! No ti avëi crëta a porsones che te ne conësces nia, an ne sá mai ci intenziuns che chëstes porsones á! 
7)
Scónete te instës y scona i atri da contignüs crödi (drastics) 

L’internet é plëgn de contignüs da temëi, discriminanc, y che sciochëia, p.ej. videos violënc o contignüs razisć che nasc da ideologies radicales. No ciaré y no mené inant materiai de chësta sort! Ara vá ince da istalé softwares por na navigaziun sigüda sön internet, a na manira da bloché contignüs prigorusc. 
8)
No mosoré tüa valüta aladó di likes y di posts 

Al é bel anfat sce na tüa foto ciafa 1.000 o 20 likes. I likes ne müda nia la valüta y le valur che TÖ as! 
9)
No valuté te y to corp cun numeri y statistiche

Él tüa app de fitness che segnalisëia che t’as fat massa püc chilometri te na edema o nia borjé assá calories? Ne sté nia a te cruzié, porchël ne este nia na stleta porsona y pos impó mangé zënza sentimënc de colpa. 
10)
Destaca val’ iade y gódete na palsa 

Co fóssera pa datrai da destodé smartphone, laptop y tablet y fá n de de »digital detox« (destossiamënt digital)? Al ne foss pa nia la fin dl monn! 

Tla rubrica dl 22 de ma tratarunse la tematica »Da gran ói deventé influencer«! No s’la lascede sciampé!