Le tëmp do le Covid

Data

27 de auril 2020

Galaria retrac

Grandeza scritura

riduci dimensione font aumenta la dimensione del font

Social

FacebookTwitterGoogle Bookmarks
I sun tres ciamó tla plëna emergënza sanitara. Cina ai 3 de ma restará gran pert dles ativités ciamó stlütes, por mëte man dedó bel plan da daurí. Mo daurí co, cun ci regoles y cun ci impat economich pa?
Miné che döt se metará indó a post sciöche denant, é na speranza, mo ara ne jará nia insciö! Do na fasa iniziala de entusiasm, gnarál fora la fasa olache an odará te na manira plü tlera ci che le Covid á lascé. Bele do la crisa finanziara dl 2007 ne sunse nia ciamó rová ai liví de PIL de dan la crisa. Chësc iade dorarára ciamó plü dí y i arun na fasa de gran malsegurté economica.
Manajé chësta situaziun ne sará nia saurí, cis sce an n'ó nia se destaché dai schems atuai. Le Covid á ince desmostré tan inadeguada che nosta classa politica tambëgn a livel internazional, nazional mo ince local é. Delá dales bones intenziuns él püch deplü. Al é da ester grams da ti lascé tles mans le manajamënt dla fasa de ripresa a chësta classa politica. Na classa che dan da püc mëisc, canche a n bun osservadú i êl plü che tler che al ne se tratâ nia de na coia normala, gnôl fat finta de nia, an ne se á nia arjigné ca. Degüna Junta de n comun ladin ne s'á p.ej. intopé da cumpré mascheroc por sü zitadins canche an i ciafâ ciamó. Mo oramai ne pón plü fá nia ater co perié por i defunc de chësta situaziun. Mo ci ól pa ester sëgn por pié ia danü. Valgünes reflesciuns a livel local pón fá. Nostes aministraziuns é stades ultimamënter ausades da lauré cun n bun budget che ti á ince pormetü de fá zacotan de operes. Mo tres a cosć cotan plü alc che sön le marcé privat. Inefiziënzes é stades daimproia, mo gnô curides da cutes y tarifes locales dër altes. I comuns ladins dess ciaré atira da reagí ala crisa arbassan les cutes. Chiló n valgönes propostes: arbassamënt dl'Imi; aboliziun dla cuta de sojornanza (les assoziaziuns turistiches dess se finanzié cun i scioldi di assoziá, insciö sarál ince n control de cualité che mancia atualmënter); arbassamënt dles tarifes por ega y refodam; remodulaziun y gestiun »in house« dla Ica; smendrimënt di cosć de urbanisaziun... Chësc ma por nen dí n valgönes. N ater punt important é l'urbanistica. Bele da agn sostigni iö che al vá debojëgn da slarié fora, don plü lerch y nia da tocé döt insuralater sciöche al é gnü fat ultimamënter te nüsc comuns. La lege urbanistica nöia dá chësta poscibilité dal momënt che i comuns ciafa competënzes nöies, mo ara se trata de les adoré te na manira inteligënta, despartin y cherian lerch nöia. Le Covid nes á insigné che la strentöra y i assembramënc ne vá nia bun. A Lodi y Codogno, olache la coia é piada ia, vir tröpa jent te condomini olache an á odü che le virus pó se slarié fora damí!
Chëstes é ma n valgönes reflesciuns, al foss ciamó tröp, mo al momënt él important che i capiunse che ci che é sté ne gnará nia plü zoruch y chi stromënc y la politica vedla ne basta nia por afronté les desfides nöies.  (Albert Pizzinini, Ladins Dolomites)

Galaria retrac