La Usc di Ladins

La lamentanzes per l trafich sun i jëufs ie nce chëst ann de agost, coche urmei da 30 ani incà, inò sun duta la zaites y argumënt de descuscion de plu istituzions de nosta valeda y de Südtirol.
Inò vëniel mpermetù che n tulerà pruvedimënc per smendré l trafich y fé scuté via la polemica. Ma chi ti crëia pa mo a chësta mpermetudes? O muessen pa mo n iede fé n stude y cumpedé? Sce n ne uel nia se tò su la respunsabltà pona féjen studies y do chël mëten pona su na grupa de lëur....
Bele te n cunzet per l turism fat tl 1989 (Tourismuskonzept Gröden 1990-2000), laurà ora dal Studio Edinger de Dispruch sun ncëria dla Lies dl Turism cun l sustëni di Chemuns de Gherdëina, fova l problem dl trafich ti luesc y sun i jëufs un di majeri problems dla valeda. Bele ntlëuta unìvel cunsià de cialé de i dsaré per n valgun' ëura al di o de damandé n paiamënt per passé (daz/Maut).
Dal 1990 incà iel unì mplenì ciauzeles de cumpededes dl trafich y nrescides per plu desëines de milesc de euro y for inò ieles sparides ti tatli de nosta istituzions do vel' descusion y vel' tëma de ti fé dann a vel' un o tuché massa nteresc privac.
Śën iel sambën inò che l vën fat na cumpededa y chëst iede iela sustenida da njins plu moderns cun video y dut automatisà. Chësta nrescida unirà po' prejenteda coche n gran suzes, ma i numeri che n lijerà ora sarà for mo i medemi coche dan 10 o 20 ani, povester vel' percënt deplù. Fermé i auti te Sëlva per ne i lascé nia jì sun i jëufs ne ie sambën nia mesun, ajache nosc luech y nce Plan de Gralba ie pu bele mpifei de auti.
Śën iel gran ëura che nosc politicri se nfide a fé zeche y a tò dezijions, cumpedà y mpermetù iel bën bele unì assé, ma l problem ie for mo tlo. Y sce n ne vëija degun problem tl trafich, po' dëssen almanco dì tlermënter che dut toca da resté nsci coche l ie.
Per nëus de Sëlva iel sambën nce da pensé che i auti che ruva sun i jëufs passa nce tres l luech y che sce sun i jëufs n iel 5.000 o 10.000 pona passa plu de mec de chisc nce tres l ghetun o dan la Krone.
De chësc argumënt ons audì rujenan l ultimo iede dan 5 ani, dan la veles de Chemun. L fossa bel sce do i ani di gran garajes te Sëlva unissa i proscimi 5 ani tëuc ca per proieté definitivamënter la streda de zircunvalazion te nosta bela Sëlva. Nchin che la vën pona realiseda passeràl danz mo milions de auti tres Sëlva.  (Dr. Rudolf Mussner, Sëlva)