Letres

media/k2/galleries/25225/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
18 de otober 2023

Mustré ardimënt

A Alexia, a Marta, a Hannes y a Rainer ulëssi dì che duc sà che i ie al’autëza, che i à la prufesciunalità de fé dut a puntin per urganisé al miec n Campiunat dl Mond de schi. Ma chësc ne ie do mi minonga nia plu l problem. Ie son tan che segur che gran pert dla jënt de nosta valeda ne uel nia plu chësta manifestazion, ajache ne la adurvon nia plu, la ne va nia plu de bujën. I ani ‘70 ie urmei passei, belau da zacan, l mond da śën ie n auter!
La valeda à śën d’autri bujëns sce ulon vester ...
media/k2/galleries/25224/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
17 de otober 2023

Campiunac dl Mond de schi: n referendum

Ulësse rengrazië l Saslong Classic Club per duta la nfurmazions che l ti à dat ala jënt y a truepa lies de Gherdëina n con’ dla candidatura per i Mundiei dl 2029. Śën, do che duc à nsci nce pudù se fé si minonga, fóssel l drë’ mumënt per ti damandé ala populazion de Gherdëina sce la uebe i Campiunac dl Mond de schi o no. Sce la jënt ne possa nia rujené pea pra na tel dezijion, pona ie pu duta la nfurmazions per nia. N referendum fossa da mé ora l strumënt plu democratich te chësc cuntest.
Aldò ...
media/k2/galleries/25229/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
16 de otober 2023

Coluna resposta a l’imigrazion?

Chesta del goern Meloni él batalia contra i scafisć o le ONG per fermar l flus de migranc iregolares?
Me domane: tenc de scafisć te chest moment él stat fermà? Pec, o fosc nesciun, amancol da chel che se à podù lejer.
Tante de ONG enveze él stat fermà ti porc per meisc e le à ciapà multe de mile e mile euro per aer fat più che n salvament te n’outa demò, libran da mort segura vite umane, l più de le oute joegn, e ence amò te gremen de la mare?
Aéssei fosc cognù lasciar naufragar e morir dejine e ...
media/k2/galleries/25223/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
16 de otober 2023

L sostanzial àn lascé te crigna!

Fin a sen n’àn nia audì valch de concret de cie che i doi assessours ladins à fat o arjont te chisc cinch agn de legislatura per ti fé avei ai ladins plu competenzes, plu derc y na majera autonomia. Tla intervista t’La Usc a Manfred Vallazza él demé da lieje che al »á ascuté sö y daidé tröpa jënt«, ma cie che al à fat ne végnen nia alsavei. Al arà mefun partì fora contribuc a lies, a assoziazions, ai paurs, a artejans y a chi dai lifc; chest essa pu ence podù fé n assessour todesch y talian. ...
media/k2/galleries/25228/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
15 de otober 2023

Massa bënsté?

Na lauda a Denni Dorigo y ai trëi Istituc Ladins per avëi metù a jì tan a puntin l cunvëni »I ladins, na tacia da culëur«. Na manifestazion per i cënt ani dala spartizion di ladins te trëi provinzies y doi regions. N à pudù scuté su reladëures de uni ciamp storich, soziolinguistich, culturel y giuridich. Cumplimënc nce a Jasmin Ferdigg per la muderazion fata cun gran bravura.
Purtruep iel da muië che deguna autorità politica de Gherdëina ne fova prejënta. É usservà chësta cossa nce d’autri ...
media/k2/galleries/25227/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
14 de otober 2023

Na groaria te munt y n dilan

I ves scrii por ves cunté n fat che m’é sozedü la jöbia ai 21 de setëmber – ince sce plü co n fat, se tratera (por me) propi de na dërta storia. I sá che bonamënter ne ves cuntarái nia de nü a os jënt dl post, mo iö sun n jonn scëmpl de Milan, che á vit na groaria tla munt. En chë jöbia sunsi jü cun mia lâ sön Börz. Le plan ê chël da rové pro la ütia Vaciara, mo tratan la escurjiun s’á mia lâ sintí mal. I capiarëis dessigü che por chi che n’é nia ausá da jí te munt, n’él forsc nia val’ plü da ...
09 de otober 2023

Speron che la smueia ne sibe mo nia mueta

La desgrazia dl Vajont, suzeduda dan 60 ani, ti va mo al didancuei dassënn a cuer a truepa persones. L ie na desgrazia che ne fej nia mé pert dla storia de n luech o de na provinzia, ma de dut l mond. L ie una de chëla ntraunides che lascia na gran ferida tl’ana universela, na plea che lecorda i gran fai che l’umanità fej canche la venerea l „Die scioldo“ zënza respeté l popul, la natura y i dërc de duta la formes de vita de nosc planet.La ferida lasceda da chësta desgrazia fej mo for mel, n ...
02 de otober 2023

Letra daverta ai candidac ladins per les lites provinziales

Te La Usc dl 19 de agost onse publiché n articul entitulé »Politica ladina: Cie nen pensa pa i candidac ladins?«, olache i ti on fat n valgunes domandes sun tematiches spezificamenter ladines, sciche l’unité ladina, l referendum de Souramont dl 2007, l’adoranza dla bandiera ladina, l lingaz scrit unfiché y la Lia di comuns ladins. La speranza fova che i candidac ti lascisassa alsavei ai litadours cie che ai pensa y se tol dant de fé sce ai vegnirà lités ti conseis provinzai de Bulsan y Trent. ...
02 de otober 2023

I agn dl gran svilup é passá!

Ai 21 de setëmber á le Consëi de Comun de Badia aprové cun 8 no y 9 sce (deliberaziun nr. 35 dl 21/09/2023) la modificaziun al plan urbanistich trasforman 37.000 m2 de bosch, pastöra y vërt aplin te raiun pur injins coletifs – aministraziun y sorvisc publics coletifs – lascian pro insciö la costruziun dl lech artifizial “Codes”, n proiet de chël che al é bele gní baié tröp dal 2019 incá. Sciöche assessuria ala sostenibilité, al turism y ala jonëza, sunsi contrara a chësc proiet por deplö ...
02 de otober 2023

Comunicazion trasparënta y portes daviertes

Ulessan tò l’ucajion de ti respuender ala lëtra de Cristina Brunello tla edizion de La Usc di Ladins di 8 de setëmber dl 2023. L Saslong Classic Club lëura da 30 mënsc incà, y plu avisa dal’ansciuda dl 2021 incà, ala planificazion dla candidatura y per prejenté tla miëura maniera chësc proiet dan la istituzions dla FIS, la istituzions cumeneles, provinzieles y dan la FISI taliana, per avëi l sustëni per la prozedura tecnica. Da merz dl 2022 incà lëura n team de cin’ persones per mëter sun ...
25 de setember 2023

»Tosc patrimone Unesco?«

En referimënt ala lëtra »Tosc patrimone Unesco?«, publicada tl’ediziun nr. 35 dla Usc di Ladins, mëssi dí che i me stënti da capí ciodí che l’autur Jep Agreiter sint le debojëgn da descredité n proiet cultural ladin che é tl mëte man, y da descredité les porsones che crëi te chësc proiet y che dá ca so impëgn y so savëi por le porté a bun fin
I pó capí che doía stál, bunamënter, la mancianza de informaziuns plü monüdes. Y porchël arati che al sides dërt da respogne y ciaré da tlarí n valgünes chestiuns.
Döta la cossa é piada ia dan da n ann y mez, plü o manco, canche l’assessorat provinzial por la Cultura ladina á ponsé da curí na locia che nosta Provinzia á respet a tröpes d’atres regiuns dla Talia, chëra de n inventar digital, organich, coerënt y unitar, de so patrimone cultural imaterial (usanzes y tradiziuns, festes, rituai, ...
media/k2/galleries/24893/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
19 de setember 2023

Cumplimënc a Cristina Brunello

Cumplimënc a d’ëila che à abù l ardimënt de scrì te La Usc cie che la pënsa, n con’ dla candidatura per i Mundiei de schi alpin. N argumënt de chël che truepa jënt danter nëus à problems a rujené te na maniera davierta.
Spere propi che l sibe danter chi che la vëija autramënter n con’ di Mundiei mo d’autri che feje l medemo, y ebe l medemo ardimënt de scrì si minonga te La Usc, nce sce tres n »referendum te valeda« à la maiuranza dla jënt bele dit de no a n segondo Mundiel.
Rujené cun lidëza de ...
media/k2/galleries/24892/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
18 de setember 2023

Paisc d’Oriënt

Cotan de secui dan la nasciüda de Gejú Crist, s’ál svilupé tla Cina n pinsier filosofich, religius y politich. L’ideadú de cösc ponsier é Confuzius. Al á dit danter n gröm de gran realtés che l’etica é importanta desco la vita instëssa y che la convivënza é n sistem de grup y nia de egoisć. Al á ince proé da svilupé en ponsier de ideai dles virtus, co é umans y nia de idoi superiusc. I cineji, co á ierpé cöstes formes y leges dal ponsier á na cultura plü vedla co chëra dai Vangeli. An pó se tó ...
media/k2/galleries/24853/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
14 de setember 2023

Basta tor per l cul la jent!

L é ora de lasciar lo de tor per l cul la jent, che padesc e no pech. N muie i é sul or de la meseria, no i sà co meter ensema marena a cena, i é strenc da na inflazion che porta a la fam popolazion entrie, mile e mile jent laora al fers per pece moneide a l’ora, le bolete le é semper più pesoche e empienir l tanch del penzin l é semper più ciar. L goern, chest goern Meloni, Salvini, Tajani, che fajel? L taa a man bassa l redit de zitadinanza, e coscita no l ciastia demò chi pec furbi, me ence ...
media/k2/galleries/24852/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
13 de setember 2023

Tosc patrimone Unesco?

Raprejentanc dles istituziuns y uniuns ladines s’á encunté por lascé detlaré les liondes ladines desco patrimone Unesco. Cösc foss sogü val’ de bel, co portass ciamo plü atraziun a nüsc paisc. Mo tanc de chisc, co s’á endüné, á mo lit i articui de Ulrike Kindl tla Ladinia (VI 1982) y sön le Rëgn Fanes (IX 1984)? Sce an lî chisc articui bel con calma y avisa, spo mo tëmi che püc ess ciamó le coraji da partezipé ala promoziun dles liondes ladines desco patrimone Unesco. L’argomentaziun de chisc ...
media/k2/galleries/24851/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
12 de setember 2023

Dai candidac ladins, de gran aspetanzes!

Vigni cin’ agn vëgnel tigní lîtes por renové le Consëi Provinzial; le fin é da i dé ai litadus la ocajiun da podëi dí la süa te cabina; da chi resultac pón odëi, tan contënta che la jënt é stada cun i rapresentanc politics: ára confermé la gran pert o ti ára dé scialdi la usc a candidac nüs, ince sce ara i conësc püch, mo spera che ai laores miú?
Desche i savun, candidëia chësta ota por les lîtes provinziales dl Südtirol di 22 de otober nia manco che 7 ladins sön cin’ listes de partí. Tröc se ...
media/k2/galleries/24850/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
11 de setember 2023

Nosta valeda y i mundiei

Nosta valeda strënta fej for inò retlam sëura dut l mond cun nosc biei raions, cun na natura unica y luesc de pesc y de relax. A chësta maniera y nia mé perchël vëniel for plu jënt da nëus a amiré nosta belëzes. Chësc porta sambën nce pro che la stredes tla valeda ie mpifedes su de trafich, che tla montes ne iel belau nia plu da abiné na luegia de pesc y nsci inant.
 Gherdëina ie na valeda che se basa sun l turism cun duc i vantajes y svantajes. Nosc peresc nes à fat la fundamënta per la ...
media/k2/galleries/24854/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
09 de setember 2023

Ospedal de Ciavaleis: coluna soluzion?

Fosc se scomenza a far mingol de chiareza, do dute le desvalive idee e le posizion rigorouse da part del Comun de Ciavaleis, perauter da capir tant per l aspet economich che del lurier, che na strutura de chesta sort à sul paisc. Dute le part enteressade le é a una che l sie te n post che se posse ruar sorì e zenza che vegne durà teritorie che se podessa sparagnar.
Redicola e contraprodutiva enveze l é la posizion finala su la stampa del conseier ladin de la Lista Fassa, Guglielmi. Te chesta ...
media/k2/galleries/24760/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
05 de setember 2023

I n’ess plö orü scrí nia, mo ci che l’Ombolt á scrit ne pón nia lascé sté insciö

Ara ne se trata nia dla strada sciöche ala ê dan »passa 40 agn«. L’Ombolt messass savëi sciöche ala ê. Ne êl nia benziná dal’atra pert dla strada, inlaota strënta y en pert jö por la plaza da parché da sëgn dl Comun, inlaota majun? Iö m’l’ recordi ciamó. Ara se trata dl toch de grunt dl friser tut ite dal Comun do i 40 agn, al contrar, en bona pert do che l’ Franzl s’á amaré. Le Tribunal n’á nia »dejapliché« l’art. 10 dla lege provinziala nr. 2 dl 29.01.1996 por reconësce a Josef Irsara n prisc ...
media/k2/galleries/24759/thumbs/VOSTA-USC--lausc.it.jpg
04 de setember 2023

Olá oste pa jí?

Tan ennant röeste pa con töa posiziun politica? Ci oste pa arjunje canche al te vën metü dant la costituziun y la compo­nënta »Staat«? Co te imaginëieste pa da ester sorvidú de cöstes döes perts? Con töa jont y con to program este bun da sorví ci che cöstes componëntes se iera? Ara n’é pa nia tan saorida co che an la oj sotissora. Empormó canche ara sará töa la enciaria capiaraste ci co vá debojügn. Al é le compit da sorví chël co stá sora te por ciafe l’aiüt da sorví chël co stá sot a te. ...