Bun de Paul, a New York ëise da doman. Poste nes cunté ci che te fejes y olache t’es te chësc momënt?
»I sun a ciasa, i viun n tëmp che n’é nia saurí. No por me, no por New York, no por mi restorant. Dai 20 de merz 2020 incá é düc i restoranc
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12633-olache-al-roda-8-miliuns-de-porsones-el-segn-n-chit-che-mess-gni-soporte#sigProId390bd36eb3
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12633-olache-al-roda-8-miliuns-de-porsones-el-segn-n-chit-che-mess-gni-soporte#sigProId390bd36eb3
Tanc sëise pa ciamó söl laur?
»I sun iö che i organisëii y toli sö les prenotaziuns por telefon y scialdi por internet, y spo ái dui coghi te ciasadafüch y n colaboradú che porta fora le mangé. Vigni iade che chisc se presentëia söl laur ti vëgnel moseré la temperatöra, por odëi sce ai n’á mine borjú y podess avëi le coronavirus.«
Poste nes dí che osc restorant funzionëia ince cun feter döta la cité de New York architada ia sciöche te n som?
»I cujinun, chël bëgn, mo dessigü nia por davagné val’. I laurun por daidé chi che adora nosta spëisa y por che i ne stunse nia chic daldöt. Ai pröms d’aurí unse, p.ej., mené fora chi 200 pasć por jënt che â debojëgn, y da n chël de inant unse spo lauré.«
Co podunse pa s’impensé NY?
»Al é n spavënt! NY, na cité zënza tan plëna de vita y movimënt, é öta y deserta. Val’ botëghes é davertes, mo al pó ma ite chës 10-15 porsones al iade, an mëss aspeté defora ince n’ora. Te püces parores pón dí che döt é chit!«
Aste ince tö instës albü caji de coronavirus?
»I á aldí de compagns cun chi che i laurâ denant, che ai s’á amaré. N compagn
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12633-olache-al-roda-8-miliuns-de-porsones-el-segn-n-chit-che-mess-gni-soporte#sigProId390bd36eb3
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12633-olache-al-roda-8-miliuns-de-porsones-el-segn-n-chit-che-mess-gni-soporte#sigProId390bd36eb3
Co se rometará pa i restoranc da chësta crisa?
»Al é ri che ai se romëtes. A New York él chi 18.000 restoranc che á messü stlü, daldöt o en gran pert. De chisc – insciö mínon – dauriará ma plü le 70%. I atri messará resté stlüc, deache i fic é massa alc por se paré dai debic. Sëgn é döt plü ri: basta pensé al laur che i ún da dejinfeté döt cant do vigni past y ghesć, al destanziamënt sozial da respeté, yii.«
Ci arateste pa tö da fá?
»Cun chësta destanza soziala scrita dant él da odëi ci che i fajará al momënt che al gnará daurí sö indó plan plan döt cant. Sce i pó ma plü mëte ite 20 porsones a turnus, mëssi pensé a plü turnusc, y do vigni turnus da dejinfeté 20 menüc alalungia le local. I podess fá 3 turnusc... Spo feji mefo chi 50–60 ghesć a past. I ará spo ince ma plü mez le personal, zënza ne jarara nia. Y i adorará chelneri che ne sorvësc nia ma, mo dejinfetëia ince mëses y snoles.«
Ródeste datrai te cité?
»Sambëgn, te pos rodé sciöche t’os, mo cun mascherot y manëces. Le Stat de NY n’á nia stlüt sö döt tan rigorosamënter sciöche la Talia. Chiló ái ponsé plü al’economia, fá jí inant zacó. Zënza foss l’Ameria na ‘banca rota’. Les scores ái fat fora che resta stlütes cina de setëmber, ai 20 de jügn se ruvasseres. Mo ince de
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12633-olache-al-roda-8-miliuns-de-porsones-el-segn-n-chit-che-mess-gni-soporte#sigProId390bd36eb3
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12633-olache-al-roda-8-miliuns-de-porsones-el-segn-n-chit-che-mess-gni-soporte#sigProId390bd36eb3
NY, na »ghost town«?
»La cité é gnüda atocada massivamënter, NY é un di gragn bordiguns dl virus. Y sëgn él na cité sureala, desche an conësc ma ti films dles catastrofes. Al é na cossa nia da crëie, iö ne sun nia bun da descrí chësta situaziun y atmosfera. Dan da n pez sunse jü cun la metropolitana por jí a lauré, la metro ê öta. Normalmënter él n via-vai nia da crëie. Y sëgn éra en funziun ma plü de de, deache al n’é püc y degügn che vá. Al é burt da odëi nosta cité insciö! Na cité zënza plëna de pulsaziuns de vita y movimënt.«
Vëigheste ince de püra jënt che n’á nia da mangé y dorm fora por chës strades?
»I mëssi dí che la Cité se crüzia dla desfida soziala. Al é gnü metü en funziun n gröm de menses por dé fora da mangé. Mo chëstes ne basta nia: i á ince aldí che al é chiló dlungia na mensa che partësc fora pasć le mertesc y la sabeda, y che al ê zacan n de iló chës 3.000 porsones te na coda lungia chi 10 blocs de ciases. Y spo á ma chës 1.000 porsones ciafé da mangé, 2.000 á messü s’un jí a öt y cun nia tles mans.«
T’aste instës temü, o te tëmeste?
»I mëssi dí che temü ne m’ái nia ciamó dal coronavirus, ince deache i arati da ester plü gaiert co d’atri, i vëgni pö dales munts.«
Poste nes cunté sce t’es gnü daidé dal Stat zacó te chësta crisa?
»Sambëgn! I pó dí che le Stat american á daidé dër le ‘small business’, les piceres dites, ince i restoranc. I politics é stá dër atifs. Ince iö á fat domanda do sostëgn tla crisa, y do döes edemes ái ciafé n bun finanziamënt. Cun chësc ái messü tó zeruch le personal y le paié por chëstes edemes de crisa. Dan la crisa ái indöt 13 colaboradus, la maiú pert de chisc é sëgn a ciasa y ciafa l’indenité de dejocupaziun.«
Se dessëna pa la jënt de NY por les restriziuns?
»No, chiló NY ne vëigon nia tröp, ince ajache la cité é atocada cotan. Te d’atri statesc, manco atocá da caji de Covid-19 se dessëna la jënt cuntra les restriziuns, deache ara ne capësc nia ci che al é doía. A vigni manira messass l’economia podëi jí inant, olache al é manco prigo deplü co ti atri posć olache al é davëi prigo.« (Iaco Rigo)