Gherdeina

media/k2/galleries/30628/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-29_um_11.55.31.jpg
30 de otober 2025

Festa di 18 ani a livel de valeda, chëst ann per l prim iede te tunel

N sada ai 18 de utober se àn inò urtà tla sala de chemun de S. Cristina per festejé duc i nasciui l ann 2007 a livel de valeda deberieda cun i assessëures, ambolc y la Nëus Jëuni Gherdëina
Dala cinch domesdì à l’ancunteda scumencià cun paroles de salut da pert di ambolc y assessëures. 

N ie pona jic inant cun na simu­lazion de na preparazion a na cam­pania eletorela. Danter i 55 jëuni y jëunes àn metù adum trëi grupes. Per sustenì la cuscienza politica, à i jëuni pona pudù prejenté tres n juech si ponc de candidatura sciche pra na lita cumenela.

Per la Nëus Jëuni Gherdëina, Karin Rabanser

L articul va inant tla edizion nueva de La Usc di Ladins de duman vënderdi ai 31 ...
media/k2/galleries/30618/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-29_um_08.58.59.jpg
30 de otober 2025

Ve judon

Da cater ani incà vëniel te Gherdëina pità n servisc che mëina i amalei de crëibes. Ti cialon inò
»Ve judon« ie n servisc de chauffeures, metù adum da na grupa de ulenteres, che mëina ncantëur i amalei de crëi­bes de Gherdëina y nce de Sureghes.
L funziunea nscila che i ulenteres va a tò i amalei da ëi a cësa, i porta ulache l ie da fé la terapia, da Bulsan a Persenon y nchinamei a Dispruch, aspieta ntan la terapia y i porta pona inò a cësa. L auto, n VW Caddy, ti ie unì metù a dispusizion dala Krebs­hilfe. L sëul che va damandà ie che n fej per dla lia (deplù tla plates de ...
media/k2/galleries/30620/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-29_um_09.03.21.jpg
29 de otober 2025

Jon ora dai Destuafuech de Urtijëi...

...che à metù a jì na festa cun »törggelen«
Coche l ie urmei tradizion d’autonn per i Destudafuech de Urtijëi, à la lia nce chëst ann urganisà si festa cun »törggelen«. N à pudù se devertì, se maië y bever zeche de bon, scuté su mujiga dal vif y nce vëncer zeche pra la ola dala fertuna.

Dl prugram y la paroles dl cumandant di Destudafuech de Urtijëi, Christian Stuffer, pudëis liejer tla edizion nueva de La Usc di Ladins che vën ora chësc vënderdi ai 31 de utober.

Julia Lardschneider
media/k2/galleries/30617/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-29_um_08.57.44.jpg
29 de otober 2025

Scunanza per nosta cuntreda

Ancunteda cun l assessëur provinziel Peter Brunner per l ampliamënt dl parch naturel dla grupa de Saslonch cun i Plans de Cunfin y per n ampliamënt dl monumënt naturel dla Zità di Sasc
La grupa Nosc Cunfin à mandà n co­municat stampa n con’ dla scu­nanza dla grupa de Saslonch cun i Plans de Cunfin y la Zità di Sasc. La à scrit: »Per rujené dl daunì dl raion ntëur ala grupa dl Saslonch, se àn ancuntá tl ufize provinziel per la Defendura dl ambient, dla natura y dl clima, cun l assessëur provinziel Peter Brunner y si cunlauradëures debrieda a plu lies per l ambient y da mont. L argumënt prinzipel fova la pruposta de mëter la grupa dl Saslonch cun i Plans de Cunfin y la ...
media/k2/galleries/30616/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-29_um_08.52.34.jpg
29 de otober 2025

Cin’ maestri dai sporc da d’inviern nueves

Nstadì ti àn pra la senteda generela di maestri di sporc dla nëif sëurandat n diplom a 93 maestres y maestri nueves che à d’ansciuda stlut ju i ejams. L nen ie nce de Gherdëina
Al mumënt iel mo 403 persones tl lëur de fé i trëi ani de curs y n spera che trueps sibe boni de finé. L debu­jën de maestres y maestri ie grant.
Robert »Robi« Demetz ie l presi­dënt dla Majon pruvinziela di maestri che à al mumënt 2.227 scric ite. Aldò de Demetz ne n’ie l lëur de maester de schi, snowboard o pudejé nia mé chël de nsenië ju turisć a fé de bela raides sun la nëif; l ie scialdi de plu. »Deguni ne n’ie tan scialdi y tan giut deberida cun l patin. Degun hotelier, ost o auter ...
media/k2/galleries/30613/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-27_um_10.48.25.jpg
27 de otober 2025

Audide, audide

Dal 2020 inant à la Union di Ladins de Gherdëina, tres n gran lëur de ulentariat, n culaurazion cun grupes de mujiga, cores y ulenteres digitalisà ntëur a 800 cianties ladines che n possa śën liejer, scuté su, suné y cianté do sun https://www.portal-ladin.net/. Tl Tublà da Nives l àn nstadì prejentà
N juebia ai 22 de utober iel stat la prejentazion dl Portal Ladin tl Tublà da Nives, deberieda cun na mostra de cianties.
Ntan la prejentazion àn pudù ti audì la paroles dla grupa de lëur che à metù a jì chësc portal, acumpaniedes da de pitla reprejentazions dala grupa "tel tipes" y "Vidalong".

Te chësta mostra metuda a jì dala Union di Ladins de Gherdëina y dala lia dl Tublà da Nives pòssen scuté su y liejer truepa cianties da zacan y de al didancuei.

Deplù de chësta mostra, la storia dl Portal ...
media/k2/galleries/30578/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-22_um_11.12.13.jpg
26 de otober 2025

»Son segura de avëi cris ora l drë’ lëur«

Te Gherdëina iel da n ann y mez incà na dutora de cësa nueva. Janine Santifaller ie cuntënta de avëi tëut su chësta stiera, nce sce l ie n lëur datrai sfadiëus. L ti sà bel a pudëi ti judé a si pazienc y a lauré tla valeda, ulache la ie chersciuda su
Tl Sudtirol iel plutosc la stënta de dutores de cësa. L nen ie trueps bele plu de tëmp che jirà tosc n pension. L sarà donca for plu y plu rie a n abiné de nueves. Per fertuna ie la situazion te Gherdëina mo bona, da coche nes conta la dutora jëuna Janine Santifaller de 32 ani. Ëila à dan n ann y mez tëut su la setima stiera da dutora de cësa te nosta valeda, nscila iel per ntant dutores assé te Gherdëina. Ti on damandà coche la à nchinamò butà, ciunes che ie la pertes plu beles y chëles ...
media/k2/galleries/30580/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-22_um_11.37.35.jpg
24 de otober 2025

Savëi y sëures

Sa Paratoni a Santa Cristina iel uni prejentà l pruiet de nrescida video, purtà inant dal Istitut Ladin Micurá de Rù tla cin' valedes ladines. Paolo Vinati à abinà adum testemunianzes de persones che njenia ca y fej roba da maië
Te lecordes'a mo la sëur di grosti da ula verda de l'ava? O dla fanziëutes da pavé de ti oma? Chëla sëures ie liedes a n mond de lecorc y sentimënc, l tof che te sentives a jì ite te cësadafuech, coche te ncunfertoves sun ch'la bona marënda. L maië ie lià a dut n mond de lecorc, de cultura, identità y savëi. "La persona ie, chël che la maia", coche dijova bele 1 filosof tudësch Ludwig Feuerbach.

Y propi pian via da chësta cunvinzion ti à l Istitut Ladin Micurá de Rü dat la ncëria a Paolo Vinati ...
media/k2/galleries/30579/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-22_um_11.24.15.jpg
24 de otober 2025

Respet, bon umor y crëidum

La pluania de Urtijëi à metù a jì na festa de iubileum de matrimone
La pluania de Urtijëi à nvià n du­mënia ai 19 de utober duc i maridei che festejea chëst ann n iubileum, che va dai cin’ ani nchin ai 60 ani maridei, a zelebré na santa mëssa de rengraziamënt.

Trueps à azetà l nvit y danter la copies che fova prejëntes iel da sotrissé la doi copies che se à maridà dan 60 ani. Seniëur Vijo, che à zelebrà la santa mëssa, à stlarì drët bën te si perdica trëi paroles de gran mpurtanza che porta pro a na bona armunia de matrimone. La paroles ie: respet, bon ...
media/k2/galleries/30577/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-22_um_11.06.20.jpg
24 de otober 2025

N café da surëdl

L Café Surëdl à cumplì 25 ani. Te chësta strutura à truepa persones cun dejabiltà giapà crëta te sé nstësc per zapé ite tl mond dl lëur y tla vita
L ie na ustaria per chëi da tlo, ulache n se anconta per s’la ciaculé, ulache truepa umans vën cun si mutons y ulache l vën mo jit a carté. Ma nia mé. L Café Surëdl a Urtijëi ie na strutura ulache persones cun dejabiltà o deficulteies mpera a lauré y giapa crëta te sé nstësc. L fin? Pudëi zapé ite tl mond dl lëur y se tò nstësc tla mans si vita. 

L Café Surëdl à festejà n juebia dl’ena passeda si 25 ani cun na pitla festa y la giaurida de na mostra de fotografies. Per chësc pruiet ...
media/k2/galleries/30517/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-14_um_12.58.00.jpg
23 de otober 2025

Bienela Gherdëina – Da Roma nchin tla Lituania

La Bienela Gherdëina 10 (Future) Paradise Gardens scumencerà bën permò n auter ann, plu avisa ai 31 de mei, y jirà nchin ai 13 de setëmber, ma n se muev bele śën, no mé per mëter a jì la edizion 2026
Reprejentanc dla Bienela Gherdëina à dan puecia enes abù l plajëi de pudëi se scuté su n bel cunzert tla Cappella dei Santi Pietro e Paolo, plu cunesciuda coche Cappella Paolina tl Quirinale, deberieda cun l presidënt dla Talia Sergio Mattarella y l presidënt dla Lituania Gintras Nauseda. N chësta ucajion àn giaurì na sajon speziela, ntan chëla che n laurerà deberieda danter i doi stac, te de plu ciamps. Chësc suzederà nce tl ciamp dl ert y nscila iela nce unida a s'l dé che la Bienela de ...
media/k2/galleries/30574/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-22_um_10.56.04.jpg
22 de otober 2025

N pruiet sportif te Val per i jëuni

La Usc à giapà comunicac cun nutizies n con’ di avenimënc y pruiec di Carabiniers de Gherdëina
Tl Zënter de Adestramënt alpin te Val àn fat, cater dis alalongia dai 6 nchin ai 10 de utober, l pruiet furma­tif-sportif deberieda cun 23 sculeies (17 mutons y sies mutans) de na tlas dla scola »A. Bordoni« de Pavia. On scrit de chësc pruiet nuef y nce de na fufula da pert de trëi lasarons te Sëlva.

Dut l articul pudëis liejer tla edizion nueva de La Usc di Ladins che vën ora chësc vënderdi ai 24 de utober.

Julia Lardschneider
media/k2/galleries/30573/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-22_um_10.54.17.jpg
22 de otober 2025

L nibl n tiera

La scultëura Ketty Gobbo de Unieja y si lëur tl Circolo
»Nibl n tiera« ie na mostra njenieda ca aposta dala scultëura Ketty Gobbo per la lerch dl Circolo. 
L’artista à tëut ispirazion dal mond che nëus on ntëurvia y à fat n’opra d’ert, plu avisa na nstalazion, realiseda defin tla berstot de Aron Demetz ora Puntives.
La scultëura nstëssa à spiegà che canche la ie ruveda per l prim iede a Urtijëi àla sentì n’atmosfera nëubla da culëur, cureda a puntin y de na bona cualità d’ert, belau mpue coche te na lijënda. Tl medem mumënt àla auzà ora n ...
media/k2/galleries/30571/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-22_um_10.45.04.jpg
22 de otober 2025

Milesc y milesc de vies

Tla palestra de boulder a Santa Cristina iel n parëi nuef tlamà »kilterboard«
A Santa Cristina ta Iman savons che l ie na palestra da jì a crëp, plu avisa per fé boulder, na tecnica de arpizeda che ne se damanda deguna cordes. L ie una ulache n se tën pra de plu grifs spezifics, for su per n parëi, ma sun trasses scialdi plu curtes. Tlo pòssen alené sibe la tecnica, che la forza.
N à śën l mesun de se arpizé su per n parëi »kilter«, n parëi de boulder defin nuef y bëndebò modern.

Cie ie pa chësc kilterboard nuef? Dut l articul pudëis liejer tla edizion nueva de La Usc ...
media/k2/galleries/30570/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-22_um_10.42.14.jpg
22 de otober 2025

Puecia manovres possa salvé na vita

La vita ie te nosta mans: chësc àn pudù mparé pra n danmesdì de sensiblisazion da pert dla Crëusc Cuecena a Santa Cristina
»La vita ie te nosta mans« ie l moto che n à pudù liejer ora per la lueges de Sudtirol ai 18 de utober. L travert fova chël de sensiblisé la jënt ala manovres de reanimazion dl cuer.
Nce a Santa Cristina, pra la bu­tëiga Maciaconi, fova i ulenteres dla Crëusc Cuecena prejënc pra chësta scumenciadiva che fej pert dl’Ena Viva, pra chëla che l’urgani­sazion de sucors uel fé cunëscer plu daujin la pratiches de reanimazion y nscila ti nsenië ala jënt cie manovres che n dëssa fé.

Dut l articul ...
media/k2/galleries/30566/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-20_um_14.52.20.jpg
20 de otober 2025

Titus Prinoth y la via Menhir sun Mëisules dala Biesces

L alpinist de Urtijëi, Titus Prinoth, ie su per la via Menhir, la storica via 8b de arpizeda sportiva, tl stil "trad"
Bele dan nuef ani se òvel arpizà da iló su.
Chëst iede iel su tl stil "trad", chël uel dì che n tol mé ca la massaria mobila che n tol pea, i friends, che n mët ite tla sfëntes dl crëp. N ne tol nia ca i spit bele batui ite. L se trata nscila de n stil de arpizeda plu adrenalinich che pertënd truepa forza y resistënza.

Prinoth ne n'ie nia stat l prim a fé la Menhir, ma l prim a se arpizé nscila. On ciaculà cun ël.

La ntervista y cie che l à cuntà pudëis liejer tla edizion nueva de La Usc di ...
media/k2/galleries/30525/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-15_um_10.16.34.jpg
19 de otober 2025

Viac dl KVW de Gherdëina a Trier y Luxemburg

Coche l ie urmei bele tradizion à la Grupa KVW de S. Cristina metù a jì dai 1 ai 5 de utober n viac da d'autonn. Bën 46 persones de duta Gherdëina à abù l plajëi de unì pea
Chëst ann àn ulù jì tla zona dla Mosel ti Paejes Tudësc. La Mosel ie n ruf drët lonch che nasc tla Voge­sen tla Franzia y fina do 545 chilo­metri a Koblenz tl Rhein. La zona dla Mosel ie dantaldut cunesciuda per i vins che crësc iló, l vin blanch Riesling, y la bela cuntredes.

L segondo di ons pona vijità la zità de Trier, la zità plu vedla di Paejes Tudësc, nscila iel unì dit. L monumënt plu cunesciù ie la »Porta Nigra« che fej nce pert dl patrimone dla UNESCO. 

L KVW de Santa ...
media/k2/galleries/30526/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-15_um_10.17.56.jpg
16 de otober 2025

Unfat o autramënter

Ntan l fin dl'ena passà à truepa jënt abù l'ucajion de passé sun la pitla plaza de Sant Antone a ti cialé a na mostra dl Fotoclub Gherdëina
»L fova n bon fin dl’ena«, nes à cuntà Arik Oberrauch, presidënt dl Foto­club Gherdëina. »Dantaldut n lunesc dal marcià de Segra Sacun vëniel uni ann truepa jënt a ti cialé a nostra mostra. Chëst ann ti ons dat l titul »Unfat o autramënter« y duc ova l mesun de capì o de se pensé cie che i ulova. Per chësta rejon ons nce giapà truepa de bela fotografies, nce scialdi desfrëntes«, nscila Oberrauch.

SPM

L articul va inant tla edizion nueva de La Usc di Ladins de duman vënderdi ai 17 de utober.
media/k2/galleries/30516/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-14_um_12.55.15.jpg
15 de otober 2025

Joches, jadins y n "jop" de jënt

L marcià dl adurvà dla lia Vke de Gherdëina à da ann a ann for plu y plu suzes: cumpré y vënder roba de segonda man ie al didancuei velch che n fej tan che te uni familia
Per truepa families iel na ucajion che n ne se lascia nia mucé: pudëi cumpré ite roba da mutons de segonda man per l inviern ie na gran sauridanza per duc. Nce per chi che à velch da dé ca, iel na ucajion per fé mpue de lerch te cësa.

Chësc ultim fin dl'ena fòvela inò tan inant: la lia Vke de Gherdëina à n vënderdi y sada metù a jì l marcià dl adurvà, coche da tradizion tla gran sala dl Chemun de Santa Cristina. L fova bele l terzo marcià de segonda man dl ann che la lia à metù a jì, do chël da ...
media/k2/galleries/30523/thumbs/Bildschirmfoto_2025-10-15_um_09.16.53.jpg
15 de otober 2025

Prupagazion di patac

Christine Runggaldier ie una dla cin’ artistes che à venciù n cuncors a Bulsan. La nes à cuntà deplù
Christine Runggaldier à fat pea pra na scumenciadiva de Bulsan, la Bolzano Art Weeks, ulache n vëija de plu opres d’ert tla zità. Chi che possa mëter ora chier ora na giuria do che n à fat n cuncors. Chëst ann àn cris ora cinch de cënt. Una de chësta persones ie Christine Runggaldier.

Dai 3 ai 12 de utober ie Bulsan stata plëina de ert, coche de performance o d’autri evënc relevanc al’ert. L fin de chësta scumenciadiva ie che n possa scuvierjer lueges a Bulsan che n ne cunësc nia tan bën, coche ...