Gherdeina

media/k2/galleries/29068/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-12_um_12.53.14.jpg
13 de merz 2025

Primules che porta culëur y speranza

L ultim fin dl’ena iel inò unì metù a jì la scumenciadiva dla primules: per l di dl’ëiles pudova duc fé na pitla dunfierta per la nrescida sun l crëibes y se tò pea a cësa n ciof da d’ansciuda
Te Sëlva, te Santa Cristina, a Urtijëi, a Runcadic y sa Bula àn l ultim fin dl’ena metù ora mëises cun primules. L se tratova dl’azion a fin de bën che vën bele metuda a jì da 24 ani incà per festejé l di dl’ëiles a livel de Sudtirol y da for incà nce te nosta valeda. Duc y dutes possa jì a se tò primules y fé na pitla dunfierta. I scioldi trac ite ti vën scinchei ala lia »Südtiroler Krebshilfe«. 

Elisabeth Kostner

L articul va inant tla edizion nueva de La Usc di Ladins de ...
media/k2/galleries/29064/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-12_um_11.36.37.jpg
13 de merz 2025

Tëmp da coser per l’ëiles cun l diendl

La terza edizion dl Dolomites Dirndl Ski Day à butà, nce de gra al bel surëdl y ala temperatures da d’ansciuda. Pra chësta manifestazion de solidarietà àn inò pudù sëurandé na blòta soma ala lia »DEA« che se bat contra la viulënza contra l’ëiles
L ot de merz ie l di dl'ëiles: sun Secëda, pra la utia Daniel, àl fat pea 30 pères de ëiles pra na garejeda per n bon fin cun na blòta festa y de plu pesć da vëncer. Metù a jì dala Lia dl Turism de Urtijei, ie chësta manifestazion nia plu da pensé demez. N à pudù udëi 60 ëiles tl guant tradiziunel sun i schi. L ie stat velch de blòt, che à nce fat unì adalerch trueps ëi che à fat l tifo y à batù la mans per chësta jëunes y manco jëunes da snait. Ala fin dla finedes ne jìvela nia ...
media/k2/galleries/29063/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-12_um_11.34.42.jpg
12 de merz 2025

Ëiles, fajon rock!

La forza dla mujiga al feminin: tl Tublà da Nives àn fat n cunzert cun leteratura per l di dl'ëila
Carmen y Marion Insam, Jenni Perathoner, De Cater, Nadia y Natalie Moroder y Erika Mussner cun Judith Piccolruaz: chëstes fova la ciantarines y sunadëures che à fat n cunzert ai 8 de merz tl Tublà da Nives n ucajion dl di dl'ëila. Daujin al muderazion de Martina Rier, à
la scritëura Nadia Rungger danterite purtà dant vel' poejia, mpue coche intermezzo leterer, sambën for al feminin.
La sala dl Tublà fova ilumineda de rosa y i stuei che n à metù ora ne fova nia assé. La dumanda per scuté su chësc ...
media/k2/galleries/29023/thumbs/Ancunteda_mubilta_usc09.jpg
09 de merz 2025

Trafich te Gherdëina: i Chemuns se damanda na soluzion

L ambolt de Urtijëi Tobia Moroder, l presidënt dla Lia dl Turism de Urtijëi Ambros Hofer y Martin Resch dl Zënter de Mubiltà de Gherdëina se à ancuntà cun i assessëures Daniel Alfreider y Peter Brunner per rujené dla situazion dl trafich tla valeda
L gran muvimënt de auti te Gherdëina ie na problematica scialdi sentida dala jënt da tlo. For inò vëniel rujenà de chësc argumënt a livel politich y nce per chi che lëura tl turism iel de gran mpurtanza. L ambolt de Urtijëi Tobia Moroder, l presidënt dla Lia dl Turism de Urtijëi Ambros Hofer y Martin Resch dl Zënter de Mubiltà de Gherdëina à metù a jì na ancunteda cun i assessëures provinziei Daniel Alfreider y Peter Brunner y si tecnics. N à rujenà dl trafich tla valeda: l ...
media/k2/galleries/29016/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-05_um_12.47.42.jpg
09 de merz 2025

Na vita per i crëps

Giaurida dla mostra de Riccarda de Eccher tl Tublà da Nives de Sëlva
Bele cun 18 ani à Riccarda de Eccher sentì che la montes la cherd y à nscila scumencià cun l’arpizeda. De Eccher, nasciuda l ann 1954 a Bulsan y chersciuda do i diesc ani tl Friul, se sënt da for incà cherdeda dai crëps. La à nscila fat vies de arpizeda nchin al sesto degré y à fat pea pra escurscions sibe tla Talia
che nce oradecà. Cun l passé di ani ne n’àla nia lascià vester si pascion per la montes: la à scumencià de la dé inant tres l’ert.

La montes ie prutagonistes te si vijion artistica. ...
media/k2/galleries/29024/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-05_um_13.49.26.jpg
08 de merz 2025

Mëter mans

De pitla marueies fates cun l savëi da zacan y la idées da al didancuei: n sada dl’ena passeda iel stat a Urtijëi la giaurida dla mostra »mëter mans: Artejanes de Gherdëina conta«. L ie unì metù ora pec artejanei fac a man dal’ëiles de nosta valeda
La mostra che la Lia dl Turism à metù a jì tla Cësa di Cungresc a Urtijëi, per festejé l di dl’ëila ai 8 de merz, uel vester mpue sciche na stua, ulache l’ëiles artejanes posse se ancunté. Ma nia mé. L ie na stua ulache duc ie nviei a jì ite y a ti cialé a cie che l’ëiles de Gherdëina sà da fé. »L’ëiles à datrai festide a se mustré, perchël iel mpurtant che les possa te chësta ucajion se lascé udëi y mustré cie che les fej. On debujën te duc i ciamps de na raprejentanza ...
media/k2/galleries/29015/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-05_um_12.46.44.jpg
08 de merz 2025

Na mondura nueva per plu segurëza pra i ntervënc de sucors

Da puech à i ulenters y dependënc dla Crëusc Blancia de Gherdëina giapà l guant da lëur nuef. On rujenà cun l capoturnus Matthias Runggaldier di vantajes y de coche va la sajon da d’inviern
Do passa vint ani cun la mondura da dant, àn de fauré nce te Gherdëina giapà la mondura nueva per dut l personal y i:la ulenters:es dla Crëusc
Blancia, coche te dut l rest dl Sudtirol. »La sezion de Gherdëina ie danter la ultima sezions che à giapà la mondura nueva. Cun chësta mondura, che ie unida paieda n gran pert cun l cinch per mile, jons pea mpue cun i tëmps. De un n viers iel na cuestion de design, per vester
sun la medema linia cun l’estetica dl’ambulanzes, che fova unida mudeda dan n ...
media/k2/galleries/29021/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-05_um_13.39.45.jpg
07 de merz 2025

N di de festa cun mujiga nueva y uneranzes te dlieja a Urtijëi

N dumënia passeda iel unì sunà a Urtijëi per l prim iede na mëssa nueva scrita Georg Malfertheiner. N à tëut l’ucajion per uneré l mëune da Sacun, la secretera de calonia y l archivar, che à dui trëi laurà per trueps ani alalongia coche ulenters per la dlieja
»Per duc nëus iel stat na gran legrëza, zeche de marueia, che Georg Mal- fertheiner à metù adum pec de mujiga per na mëssa«, nes à dit l pluan de Urtijëi Seniëur Vijo Pitscheider. N dumënia passeda fòvela tan inant y ntan la Gran Mëssa a Urtijëi àn pudù audì per l prim iede la »Missa Brevis(sima) Pax« dl musizist de Urtijëi. La mëssa, per percuscions, flaut a bech y cor ie unida suneda y cianteda dal Cor y dala Urchestra de Dlieja de Urtijëi.

Elisabeth Kostner

L articul tla ...
media/k2/galleries/29017/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-05_um_12.50.06.jpg
07 de merz 2025

Danter natura y tieres: na iagra jëuna conta

»La prima cossa che me va tres l cë, canche pënse ala ciacia, ie i biei mumënc daduman o da sëira tla natura a usservé i tieres«, nscila AlmaRunggaldier, iagra jëuna che nes à cuntà de si esperienzes tl mond dla ciacia
La ciacia ie giut alalongia stata n’atività dumineda dal sés masculin, ma for de plu y plu ëiles se nteressea per chësc ciamp de atività drët delicat.
Una de chëstes ie Alma Runggaldier, iagra jëuna che da n valgun ani incà ti va do cun pascion ala ciacia.

Sara Senoner

La ntervista pudëis liejer tla edizion atuela de La Usc.
media/k2/galleries/29014/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-05_um_12.44.09.jpg
07 de merz 2025

Jon n mascra

L Carnescià ie bele passà, ma te Gherdëina l àn festejà sciche l toca. Festes per i majeri, ancuntedes per i mëndri, defiledes y n grumon de crafons
Ncuei Juebia Grassa l plu bel di, a rubé l’ola l mëur ie pa jì...Avisa cun l di de Juebia Grassa scumencia la festa da Carnescià y à durà nchin l merdi de Carnescià che ie stat chëst’ena. Te Gherdëina iel stat d’uni sort de manifestazions. Cie che ne n’à nia pudù mancë te chisc dis de festa ie na bona panicia. Ie pa zachei de vo stat boni de la rubé? L vën dit che iló iela mo miëura. Y ntan duc chisc dis àn udù plu suvënz, sibe dai mëndri che dai majeri de tei cun n snauzer de polver de zucher, ...
media/k2/galleries/29022/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-05_um_13.41.13.jpg
06 de merz 2025

L frabiché alesirà ora de Gherdëina: n’idea nce per i chemuns da tlo?

Dan n valguna enes àn pudù liejer n articul n con’ dl frabiché alesirà ti trëi chemuns de Gherdëina. Te chësta edizion ti cialons a n proiet pilot metù a jì tl chemun ujin de Laion. On abù l’ucajion de rujené cun l ambolt Stefan Leiter
Coche dlonch se à nce tla urbanistica mudà vel’ regula. Tres i plans de coche i chemuns dëssa crëscer y se mudé tl daunì ie i raions mudei y l ne fossa al mumënt povester nia mesun fé chël che l Chemun de Laion à scumencià dan n valgun ani, ma n lëura nce bele te Provinzia per abiné soluzions nueves. »Àn na bela spersa tl zënter dl luech, ulache na firma ëssa ulù frabiché cuatieres; da pert dl Chemun ti ovi riesc dit che son mé a una sce son boni de s’la mëter a jì che l ...
media/k2/galleries/29018/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-05_um_12.52.24.jpg
06 de merz 2025

Prim tëmp sterch, ma deguna vënta

L FC Gherdëina à jugà contra l Burnech. N rendicont dla partida
N muessa propi bele dì danora: la scuadra dl FC Gherdëina à jugà te na maniera sterscia tl prim tëmp y n à pudù ti cialé a n bel juech al
palé. Jan Martin Vinatzer, che à bele purtà n valgun goi te chësta ultima partides, ie nce chëst iede stat bon de fé n gol bele riesc tl scumenciamënt.
Nce sce l ie stat de plu ucajions de gol da pert de Volino y Bacher, ne n’iela nia jita fata.
Tl segondo tëmp à l Burnech...

...dut l rendicont dla partida pudëis liejer tla edizion nueva de n vënderdi ai 7 de ...
media/k2/galleries/29013/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-05_um_12.41.45.jpg
06 de merz 2025

Doi jëunes criatives y doi Plates per i mutons nueves

Doi mutans dla Scola prufesciunela de Urtijëi à realisà na Plata per i mutons de La Usc. On ciaculà cun ëiles per savëi deplù n con’ dl’idea, l pruzes y l resultat finel
Elena Obojes, 19 ani, dla Val Badia y Elisa Sophie Prast, 18 ani, de Renon à laurà ora coche pruiet de scola cun la nsenianta Katia Mussner, na Plata per i mutons per La Usc di Ladins. Les ie moleres tla Scola Prufesciunela per l Artejanat Artistich a Urtijëi y les fej la cuinta tlas. La prima Plata per i mutons iel da udëi te chësta edizion, te La Usc di 11 d’auril l’autra. Per la mutans iel stat n’esperienza nueva tanbën tla forma de lëur, che tl mond dl lëur. On ulù rujené cun la jëunes y ...
media/k2/galleries/29026/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-06_um_08.10.14.jpg
06 de merz 2025

Pana - Sautaria: L Chemun de Santa Cristina ti dij de no a n cunliamënt nuef

N sëira se à l Cunsëi ancuntà per tò na dezijion. La maiuranza di cunselieres à dit de no a n cunliamënt nuef
La gran sala fova tocia y plëina. Truepa jënt de duta la valeda à ulù unì a cialé cie che l Cunsëi de Chemun de Santa Cristina fej ora. Nia da giut òven dat ju na pruposta de na delibera, ulache n se damandova che l Cunsëi tole na dezijion mo dan la veles.

N valgun cunselieres à tëut la parola y à spiegà ciuldì che i ie contra n cunliamënt nuef ti Plans de Cunfin y che n ie per mantenì l cunliamënt cun la curieres. Un n cunselier à tëut la parola y dit che do si minonga fossa na ferata la miëura ...
media/k2/galleries/29012/thumbs/Bildschirmfoto_2025-03-05_um_12.35.56.jpg
05 de merz 2025

Lëtra pasturela per la Curëisema

N sëni de speranza te chësc Ann Sant 2025: recunëscer i fai, i dé pro y i lauré su

Mi bona surans y mi bon fredesc te nosta Diozeja Bulsan - Persenon!
La nrescida ndependënta sun i abusc che nosta diozeja à dat su da fé à auzà su bëndebo' de stuep nia mé te nosta diozeja ma nce sëura i cunfins de Südtirol ora y à descedà de uni sort de reazions: spavënt, daudanza, dulëur, sënn, ncomprenscion, ma nce respet, recunescënza, lauda y la dispunibltà a se dé da fé che l se mude velch a livel culturel y de pensier. Dlongia la truepa esperienzes de patimënc umans de uni sort, me dà ...
media/k2/galleries/28968/thumbs/Bildschirmfoto_2025-02-26_um_13.46.11.jpg
01 de merz 2025

I chedri che la poejies dessënia

Ai 19 de fauré iel stat na sëira duta tl sëni dla lirica: l Südtiroler Künstlerbund à urganisà na sëira de leteratura y poejia. Nadia Rungger à liet dant
Zënza vën la sales dl SKB Artes a Bulsan tëutes ca per fé mostres d’ert. L cabinet de lirica ie stat na premiére y na manifestazion che n à ntenzion de mëter a jì inò. La muderazion dla sëira à fat Ferruccio delle Cave, scienziat de leteratura. Adalerch iel unit Anne Marie Pircher, Bertrand Huber y la scritëura de Gherdëina Nadia Rungger

La paroles y la mprescion dla scritëura, deberieda cun cuntenut de coche la sëira ie stata, pudëis liejer tla edizion atuela de La Usc.

Julia Lardschneider
media/k2/galleries/28965/thumbs/Bildschirmfoto_2025-02-26_um_13.37.06.jpg
01 de merz 2025

I cëves de stram, na cëura auta sies metri y l “Sputnik”

De gran defiledes de Carnescià, cun ciares y lueses, òven metù a jì ala fin di ani '50 y ti prims ani '60 a Urtijëi. Lies, artejans y osć de duta la valeda judova pea y l univa adalerch jënt da ndlonch caprò a ti cialé
L fova la fin di ani ‘50, i ani di prims satelic y i ani ulache la jiva do la Gran Vieres inò suvier per la jënt de Gherdëina. Tl 1958, òven inò scumencià a fé de gran defiledes de Carnescià a Urtijëi. L ie da dì, che bele ai tëmps di fasisć y monce bele dant unìvel fat defiledes de Carnescià a Urtijëi. Ma chëles che n à metù a jì ala fin di ani '50 y ti prims ani '60 ova n gran suzes y cherdova uni ann adalerch jënt nce da oradecà.

Da sëira, ntan l'ena de Carnescià, unìvel fat na defileda dal ...
media/k2/galleries/28966/thumbs/Bildschirmfoto_2025-02-26_um_13.41.04.jpg
28 de fauré 2025

Bravo, Alex!

N unëur dla bedaia d’or pra i Mundiei a Saalbach ti àn fat na festa a Alex Vinatzer sun Plaza de Chemun de Sëlva
Prim pra la garejeda team paralel a Saalbach: Alex Vinatzer à ai 4 de fauré pudù pië do la bedaia d’or per si prestazion.
Per uneré chësc tra­vert sportif ti à l Chemun de Sël­­va, deberieda cun la lies y d’autra istituzions, metù a jì na festa per l atlet jëunn. L ann 1991 ova l ex-atlet de schi alpin, Peter Runggaldier, purtà a cësa na bedaia d’or da Saal­bach. Sun chëla à Alex Vinatzer dit: »Pona muessen pa mé fé deplù gareje­des iló, sce la buta tan (s’la rijan, ndr.)«.

...
media/k2/galleries/28963/thumbs/Bildschirmfoto_2025-02-26_um_13.24.48.jpg
28 de fauré 2025

Chël dai crafons

Cie fossa pa Carnescià zënza crafons da śulza? Y chi sce nia Alfred Pitscheider, che à na vita fat crafons y tëurtes, possa pa nes cunté ciuni che ie i sucrëc di bon crafons. L on ancuntà y s'l on mpue ciaculeda, de gulujaries, festes y pavé
Tan che duc i à ciarcei o maiei n iede: i crafons de segra o chëi da Carnescià de Alfred Pitscheider. Tanc ie pa jic da d’ël a apusté crafons y tanc l cunësc pa te Gherdëina coche »chël dai crafons«? Pervia dla sanità à Alfred dan n doi ani messù dé su si lëur y śaré la berstot da cunditer, ulache l laurova tan gën. L à vendù duta la mascins, me cóntel, y chë l ti à bën muià dassënn. Datrai jìssel mo gën te cësadafuech a fé na bela tëurta, cun d’uni sort de ...
media/k2/galleries/28970/thumbs/Bildschirmfoto_2025-02-26_um_13.50.57.jpg
27 de fauré 2025

Tosc n camping sun Mont de Sëuc?

Sal Dialer, ulache l fova nchin dan n valgun ani mo na utia da mont, se àn śën mpensà de fé su n camping, per ti vester ai trueps camper che furnea sun Mont de Sëuc zënza lizënza y se fërma dlonch ncantëur
Truep »influencer« che se tira l viver fajan fotografies y les publican sun i »social network« te internet, se à lamentà, che canche i furnea dadu­ man abenëura sun Mont de Sëuc zënza lizënza, iel dlonch ncantëur camper de jënt che dorm y stà sëu­ ranuet sa mont. »I revina l bel cialé ora y nscila ne pudons nëus nia plu fé fotografies de na cërta cualità per nosc follower. I ne se lascia nia lauré«, à dit una de ëi, la cunesciuda Dame Monlike dla Gran Bretania a La Usc ...