La Usc di Ladins

Al ê n iade n te pice müsc che viô cun sü geniturs sön n bel lüch da paur. Dailó êl tröc tiers, de pici y de gragn, de chîc y de chi che fajô na dërta vera, de chi da orëi bun y de chi manco da orëi bun. Insciö sciöche i paoms: ai ê bëgn daspavënt bi, canche ai fajô cun la coda süa gran roda, mo ai ê pa ince capazi y val’ iade dër aroganc. 

“Tíreton fora de tru”, ti scraiâi ados a chël pice müsc, canche al ti jô pormez a d’amiré söes beles plömes da corusc. “Nos adorun pa tröpa lerch da mëte en mostra nostes plömes.” Da orëi bun n’ê chësc bëgn nia, mo chël pice müsc ne s’un fajô nia adinfora. Al â pö tröc d‘atri compagns y n’adorâ nia l’atenziun di paoms. Le plü bel ti savôl al pice müsc da fá belëita cun n te’ pice bo. Chësc â la medema eté co ël y ai ê ince gragn anfat y al ti savô bel da scricé impara fora por les campagnes y da fá l’ascogna. N de d’invern saltâ chël pice müsc intoronn y ciantâ süa ciantia preferida. Sëgn odôl te n iade na figöra blancia do n lëgn. Y deache chël pice müsc ê dër corius, lasciâl da cianté y se tirâ bel plan ia cuntra chësta figöra blancia. Chësta ê sentada sön n pedrun, se sferiâ i pîsc y.... fajô na roda cun les ares. “Ci raza de n paom este pa tö!“ se fajô le müsc demorvëia. “Tan bel blanch y tan gran! Cun le müs de na porsona y cun mans y ince pîsc de na porsona!“ Chësta figöra blancia ti ciarâ y metô spo man da rí. “Mi bun pice müsc, iö ne sun nia n paom. Iö sun n angel y ci che te vëighes chiló é mies ares. I les destiri madër n pü’ fora, deache i á do da me n iade lunch y sfadius y debojëgn da palsé n püch.” 

Le müsc ti ciarâ cun de gragn edli. “N angel? I conësci düc i tiers chiló. Mo angeli n’ái ciamó mai odü. Este n tier prigorus, mordeste, me daste na sgrafedada o me mangeste cinamai, sc’ i me feji plü pormez?” “No, no” respognô l’angel. “Iö sun na bona creatöra che ne ti fej nia a degügn. Iö ne sun degun tier, mo gnanca na porsona. I sun na creatöra dl cil. Al é Chël Bel Dî che me mëna. I mëssi jí a ciafé n valgügn famëis y ti lascé alsavëi che al nasc pa prësc Chël Pice Bambian y che ai dess se mëte sön tru por jí a ciafé y adoré chël pice Gejú che é gnü sön chësc monn.” L’angel batô adöm les ares y lovâ sö. “Mi pice müsc, i mëssi sëgn jí inant ch‘i abines ciamó adora assá i famëis. Fála bona!” “Aspeta”, scraiâ chël pice müsc. “Aspeta! Che é pa Chël Pice Bambin? Olá él pa? Ci mangel pa le plü ion y ci corú ál pa? Y porciodí dess pa i famëis jí a le ciafé.” 

“No, no, no, mi pice müsc. Tan de domandes te n iade”, s’ la riô l’angel.

Chël pice müsc tan corius ti plajô y insciö ti spligâl che Chël Pice Bambin ê n möt döt particolar y cun ël gnarál sön chësc monn tröp de bun y de bel. Chël pice müsc ascutâ sö cun atenziun.

L’angel dijô spo che sö al cil slominarál na stëra liciorënta, canche Chël Pice Bambin é chiló y chësta stëra sará ince n indicadú sigü por düc chi che ó jí a le ciafé. Scemia che l’angel n’â nia ciamó respognü a dötes les domandes y le pice müsc ess ciamó albü de vigni sort da damané, n’orôl nia plü tigní sö l’angel. Codî ti ciarâl ciamó do a chë creatöra blancia che destenô fora sües ares y s’un jorâ demez. Le pice müsc se metô sön tru cuntra ciasa, mo Chël Pice Bambin ne ti jô plü fora dl ce y al tolô la dezijiun da aspeté da sëgn inant a Chël Pice Bambin. Vigni sëra chirî chël pice müsc la stëra demorvëia sö al cil y da na sëra al’atra chersciô l’agitaziun te so cör. Tan dî essel mo ciamó messü aspeté a Chël Pice Bambin? N de, cin’dis, dodesc dis ... o ciamó deplü? Le pice müsc ne le savô nia, mo al savô che le Pice Bambin foss gnü, dër dessigü. Deache chël paom blanch, che ê pordërt n angel, l’â pö anunzié. Y al savô ince che al n’ê nia le su che aspetâ a Chël Pice Bambin.


Söl retrat: La cripela de Pasquale Kastlunger a Pliscia te Mareo