"Tan rie iel pa a sté a cësa?"

Data

27 de mei 2020

Galaria retrac

Grandeza scritura

riduci dimensione font aumenta la dimensione del font

Social

FacebookTwitterGoogle Bookmarks
Passa cënt studënc y studëntes dl ITE Raetia de Urtijëi ova respundù, mo ntan l lock down, ala dumanda: »Cie me à pa sapù l plu rie a sté a cësa te chësta enes de coronavirus?«

Per La Usc di Ladins ons trat adum la cosses che i jëuni y la jëunes à nunzià l plu suvënz. Te chël/a che conta iel laite zeche de duc chëi che à scrit:

L aspet positif
A sté a cësa iel stat y iel inant zeche de pesoch. Ma do doi mënsc me éi de cër’ velch nce usà ala situazion. Per fertuna ovi for zeche da fé: l fova duvieres da fé a cësa, da cujiné, liejer, mparé roba nueva y passé l tëmp cun la familia. É udù pusciblteies nueves per mi proiec di proscimi ani. Mo dan puec mënsc udovi mé una na streda per mi daunì, ntant n éi abina de nueves. De cër’ velch me à chësta crisa monce judà a mëter a post mi daunì, cun cunzec nueves. Velch de positif ie dessegur che canche puderon inò scumencé a viver coche fan usei, stimerons scialdi deplù chël che pudon fé. Tres la carantena possa uni persona mparé zeche leprò per la vita, n con’ de ciuna cosses che ie veramënter mpurtantes. Zeche de positif ie pona stat che é pudù paussé do chësta sajon longia y che posse me cunzentré deplù sun mé nstës/sa. Duc ie scialdi plu »calmi«, valivei ora y da gheneda, datrai féjel nce bon a dé gheneda per n pez. L possa nce vester bel a sté n iede a cësa zënza messëi for jì nzaul, l ie bel che n possa se tò n iede dl’aurela per d’autra roba che n ne ëssa zënza mei fat. Nia da crëier: é monce metù adum n puzzle da 2.000 tòc! Chësc ne ëssi scenó mei fat, te mi vita. N auter aspet positif: che duta la jënt ie a cësa y nia ncantëur per l mond ti fej scialdi bon al ambient y al tlima. On udù che i drë’ eroes dla sozietà ie dutores y nfermieres. Do l coronavirus, speri almanco, fajeràn deplù nvestimënc tl ciamp dla sanità.

La lidëza
L majer pëis ie per mé stat, y n pert iel mo inant, de savëi che ne son nia liede. L ie coche vester te perjon, na perjon plu nëubla y majera, ma mpo ne pudòven nia ora. Nteressant iel nce coche la jënt se n ova la nvidia de chëi che se nfidova a jì ncantëur y cherdova su carabinieri, finanza, polizai... a acusé! Sce dan doi mënsc jans mo a ti cialé ai tieres tl zoo dsarei ite te na gabia, univa pona i tieres a nes cialé da viere ite te nosta gabies/cëses. Tl prim dla carantena me ovi bën nmaginà che l ne fossa nia stat saurì, ma śën me rëndi cont ce marueia che l possa vester a vester liedesc de pudëi jì ulache n uel, zënza restrizions. L me mancia mo for de jì a fé festa n sada o n vënderdi sëira, deberieda cun i cumpanies, de pudëi jì ora de cësa zënza la mascra.

Scola
Coche la ie mefun, fan usei, unitant o nce suvënz, a se lamenté dla scola, ma muesse dé pro che la vita da uni di te scola me mancia dassënn: s’la rì cun i cumpanies, avëi n bel ritm danter una n’ëura al’autra, y la pauses ulache n se conta de dut y deplù. Muesse ntant propi dì che fosse śën plu gën a scola, ajache iló udëssi uni di mi cumpanies. L me sà da muië che ne pudon nia sté adum te scola, do che son, te duc chisc ani, chersciui adum te tan na bela cumenanza de tlas. L me mancia nce l mesun de ti damandé ai maestri canche ne é nia ntendù zeche. L sistem online nuef ie dessegur na bona auternativa, ma l ie mpo scialdi plu rie a mparé zeche tres n computer che da persona a persona.

David Lardschneider

FOTO: L ITE RAETIA a Urtijëi.